Những điều cần biết về rách tầng sinh môn và âm đạo

Trong quá trình sinh nở âm đạo sẽ căng ra, các mẹ sẽ bị rách tầng sinh môn để việc sinh nở được dễ dàng hơn. Để hạn chế tình trạng này, mẹ nên chuẩn bị trước một tháng khi sinh, mẹ có thể tập Kegel và massage tầng sinh môn để dẻo dai hơn.

Khi bạn sinh con, một hình hài người trọn vẹn ra khỏi cơ thể bạn để đến với thế giới. Vì vậy, bạn không nên ngạc nhiên bởi việc sinh thường bắt buộc âm đạo bạn phải căng ra. Các vết rách tầng sinh môn và âm đạo có thể thỉnh thoảng gây đau và có thể làm bạn mất nhiều thời gian để hồi phục hơn sau khi sinh.

Việc rách tầng sinh môn và âm đạo có thường gặp không?

Bất cứ ai sinh thường (và thỉnh thoảng đối với cả những mẹ phải chuyển dạ lâu trước khi sinh mổ) cũng có thể bị đau vùng tầng sinh môn sau sinh.

Việc bị rách và rách sâu ở tầng sinh môn (khu vực giữa âm đạo và hậu môn) và đôi khi cả cổ tử cung cũng khá phổ biến, vì bị đầu bé chèn ép không ít khi chui ra ngoài. Có đến một nửa các mẹ sẽ có ít nhất một vết rách nhỏ sau khi sinh em bé, và bất cứ ai sinh thường cũng đều có nguy cơ.

Vết rách độ một (khi chỉ rách phần da) và vết rách độ hai (khi rách phần da và cả phần cơ của âm đạo) là 2 loại rách thường gặp nhất. Các loại vết rách nghiêm trọng – vết rách độ ba (rách đến sát gần trực tràng và ảnh hưởng đến da và các mô âm đạo, các cơ tầng sinh môn) hay vết rách độ bốn (thậm chí cắt vào đến các cơ của cơ vòng hậu môn) – ít gặp hơn nhiều.

Khâu các vết rách

Ở đa số các trường hợp, vết rách cần được khâu lại (thường bắt buộc đối với các vết rách dài hơn 2cm). Sau khi vết rách được khâu lại, bạn có thể sẽ bị đau ở vùng này khi chạm vào trong thời gian hồi phục.

Mất bao lâu để hồi phục?

Như bất kỳ vết thương vừa mới khâu nào, vùng bị rách sâu hoặc bị rạch tầng sinh môn sẽ cần thời gian để lành, thường từ 7 – 10 ngày. Vết thương của bạn có khả năng sẽ bị đau trong một vài tuần; vì vậy, lúc này hãy cứ bình tĩnh, đừng quá lo lắng.

Bạn có thể chăm sóc vết rách âm đạo như thế nào sau khi sinh?

Bản thân chỗ bị khâu sẽ tự liền lại qua thời gian, nhưng quan trọng là bạn phải tuân theo những hướng dẫn của y tá về việc vệ sinh vùng tầng sinh môn sau sinh nhằm để giảm đau, đề phòng nhiễm trùng và thúc đẩy vết thương chóng lành. Để giữ tầng sinh môn được khỏe mạnh, bạn cần:

• Giữ sạch vùng này bằng cách phun nước ấm lên trong và sau khi đi tiểu.
• Thấm khô (không cọ xát) bằng miếng gạc hoặc khăn giấy đi kèm theo băng vệ sinh được bệnh viện khuyên dùng.
• Thay một miếng băng vệ sinh mới ít nhất là mỗi 4 – 6 giờ.
• Hãy để nó tự lành. Tức là đừng có động vào. Nếu bạn cứ liên tục kiểm tra xem vùng tầng sinh môn đã lành thế nào bằng cách sờ vào, nó sẽ càng lâu lành hơn.
• Đi vệ sinh đều đặn. Bạn càng đi đại tiện được sớm thì sẽ càng tốt hơn về mọi mặt (đừng sợ nếu mất một vài ngày bạn mới đi được). Việc bạn sợ sẽ làm chỗ khâu bị bung chỉ ra trong khi đi vệ sinh là dễ hiểu, nhưng đừng lo, nó sẽ không rách đâu. Để dễ dàng và nhanh chóng đại tiện được, bạn nên ăn uống những đồ nhiều chất xơ (ngũ cốc nguyên hạt, rau và trái cây tươi), uống nhiều nước, và, ngay khi cảm thấy đã sẵn sàng, hãy đứng lên và đi dạo một vòng ngắn. Bạn cũng có thể hỏi bác sĩ về chất làm mềm phân hoặc thuốc nhuận tràng nhẹ.

Giảm đau ở vết rách tầng sinh môn

Thử các gợi ý dưới đây để giúp giảm đau ở chỗ những vết rách tầng sinh môn:

• Chườm đá. Thử dùng các miếng băng lạnh, găng tay phẫu thuật đựng đá lạnh để chườm nhằm giảm sưng.
• Dùng nhiệt. Ngâm mông vào chậu nước ấm trong khoảng 20 phút, 3 lần một ngày, hoặc dùng miếng gạc ấm chườm là cách hay để làm dịu sự khó chịu bạn gặp phải. Dùng đèn sưởi cũng là một cách bạn có thể thử, nhưng chỉ làm sau khi được sự tư vấn của bác sĩ.

• Làm tê. Bác sĩ có thể khuyến cáo bạn dùng một loại thuốc tê để làm tê vùng tầng sinh môn. Có nhiều dạng thuốc gây tê, từ dạng xịt, thuốc mỡ, đến miếng dán.
• Tránh làm vùng tầng sinh môn căng ra. Đừng thực hiện các hoạt động có thể khiến vùng này bị căng. Nằm ngủ nghiêng một bên, và cố đừng đứng hoặc ngồi trong thời gian dài vì có thể làm vùng tầng sinh môn đau hơn.
• Ngồi trên đệm. Loại gối kê mông có hình bánh vòng được bán cho người bị trĩ có thể giúp bạn thấy thoải mái hơn khi ngồi. (Nếu bạn bị trĩ trong khi mang thai và vẫn đang trong giai đoạn phục hồi, thì loại gối này sẽ hữu ích một công đôi việc cho bạn).

Làm thế nào để giúp tầng sinh môn của bạn hồi phục?

Tập các bài tập Kegel và massage vùng tầng sinh môn trong khoảng một tháng trước ngày dự sinh giúp vùng này dẻo dai hơn và có khả năng giãn nở tốt hơn để vừa đầu em bé khi bé chui ra.

Sau khi sinh, tiếp tục tập Kegel càng sớm càng tốt khi bạn có thể – ngay cả khi bạn không cảm thấy gì khi tập (gần như chắc chắn bạn sẽ không có cảm giác ngay) – để kích thích tuần hoàn máu và giúp bạn hồi phục nhanh hơn. Những bài tập này rất tốt để giúp các cơ vùng này trở nên săn chắc có thể làm giảm nguy cơ tiểu tiện không kiểm soát và cũng tăng khoái cảm khi quan hệ nữa.

Khi nào thì cần gọi bác sĩ?

Nếu tầng sinh môn của bạn trở nên rất đỏ, rất đau và sưng lên, hoặc nếu bạn nhận thấy có mùi khó chịu, có thể bạn đã bị nhiễm trùng. Vì vậy, hãy đảm bảo đi khám hoặc liên lạc với bác sĩ.

Các trường hợp đặc biệt

Thật may là việc rạch tầng sinh mô đã không còn được xem là một quy trình chuẩn khi sinh thường nữa. Tuy nhiên, đối với vài ca hiếm gặp, việc này có thể cần thiết (do kích thước cơ thể bé quá lớn, hoặc vị trí ngôi thai hay một biến chứng nào khác), và sẽ làm vùng này có cảm giác đau nhức và nhạy cảm hơn.

Việc rách nghiêm trọng một cách tự nhiên là rất hiếm, chỉ xảy ra với dưới 2% tất cả các ca sinh nở. Do những vết rách này hoặc rách đến sát trực tràng (rách độ ba) hoặc thậm chí cắt vào tận các cơ của trực tràng (rách độ bốn), chúng làm tăng nguy cơ đại tiện không tự chủ và các vấn đề với tầng sinh môn khác. Ở một số trường hợp, những vết rách này có thể dẫn đến đau đớn khi quan hệ tình dục.

Nếu lỡ bạn bị rách nghiêm trọng hoặc phải rạch tầng sinh môn, các phương pháp như được dùng với các vết rách thông thường sẽ giúp bạn hồi phục: ngâm mông vào nước ấm, chườm đá, và xịt hoặc phun thuốc tê.

Ngoài ra, đơn giản là để vùng này tiếp xúc ngoài không khí cũng có thể giúp vết thương nhanh lành hơn và ít đau hơn.