Rối loạn vận động rập khuôn – một dạng rối loạn hành vi – là tình trạng trẻ có những vận động lặp đi lặp lại, thường có nhịp điệu và không có mục đích. Nguyên nhân rối loạn có thể bắt nguồn từ yếu tố hành vi, thần kinh, hoặc gen/ di truyền.
Rối loạn vận động rập khuôn là gì?
Rối loạn vận động rập khuôn là một dạng rối loạn hành vi thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên. Trong một số trường hợp, các vận động này có thể khiến trẻ tự làm mình bị thương. Hành vi này trở thành một rối loạn khi các vận động rập khuôn diễn ra liên tục trong ít nhất 4 tuần và tác động đến chức năng hoạt động bình thường hàng ngày của trẻ.
Rối loạn vận động rập khuôn thường ảnh hưởng đến những trẻ chậm phát triển trí tuệ và chậm phát triển thể chất.
Triệu chứng rối loạn vận động rập khuôn
Các vận động rập khuôn phổ biến bao gồm:
- Đập đầu
- Cắn móng tay
- Nghịch tóc (không phải giật tóc, giật tóc được xem là rối loạn riêng biệt của chứng nghiện giật tóc)
- Mút ngón tay
- Phẩy tay
- Ngoáy mũi
- Xoay tít, quay cuồng đến chóng mặt
- Lắc lư thân mình
- Tự cắn bản thân hoặc cắn các đồ vật khác
- Tự đánh bản thân
- Hành động gãi ép buộc
- Cố móc mắt ra
- Nghiến răng
- Nín thở
- Tạo ra âm thanh lặp đi lặp lại
Cần lưu ý rằng nhiều hành động được liệt kê trên đây là bình thường ở trẻ sơ sinh. Chúng thường bắt đầu vào khoảng 5 – 11 tháng tuổi và tự biến mất khi trẻ lên 3 tuổi. Trên thực tế, có khoảng 55% trẻ sơ sinh có hành động nghiến răng. Những giai đoạn mà trẻ sơ sinh trải qua không giống với rối loạn hành vi này, chúng không gây hại cho trẻ, và thường khiến trẻ cảm thấy thoải mái hoặc giúp trẻ học được một kỹ năng vận động mới.
Thế nguyên nhân do đâu?
Các cử động rập khuôn có thể có nguyên nhân từ:
- Sự khiếm khuyết về cơ quan cảm giác (bị mù hoặc điếc)
- Sử dụng ma túy (cocaine, amphetamine)
- Bệnh về não (co giật, nhiễm trùng)
- Các rối loạn tâm thần chuyên biệt (rối loạn lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn tự kỷ)
- Thiểu năng trí tuệ
Có một số gợi ý cho rằng việc chăm sóc không đầy đủ cũng là yếu tố dẫn đến rối loạn này. Dù rằng có nhiều bối cảnh có thể làm gia tăng các cử động rập khuôn, nhưng nguyên nhân gốc rễ của loại rối loạn hành vi này do đâu thì vẫn chưa được xác định rõ.
Các học thuyết khác nhau cho rằng các nguyên nhân là bắt nguồn từ yếu tố hành vi, thần kinh, hoặc gen/ di truyền. Có rất nhiều giả thuyết để giải thích rối loạn này, nhưng vẫn chưa có bằng chứng chắc chắn nào hỗ trợ rõ ràng cho một lý luận hay nguyên nhân cụ thể nào cả.
Thế việc chẩn đoán và điều trị rối loạn này có khó? Các mẹ xem thêm bài: Chẩn đoán và điều trị rối loạn vận động rập khuôn ở trẻ.