Phân loại các dạng rối loạn phân ly

Rối loạn phân ly được phân chia thành 4 dạng chính: rối loạn quên phân ly, rối loạn bỏ nhà ra đi phân ly, rối loạn nhân dạng phân ly (tên cũ là rối loạn đa nhân cách) và rối loạn giải thể nhân cách.

Rối loạn quên phân ly

Loại rối loạn phân ly đầu tiên là: Rối loạn quên phân ly, xảy ra khi một người không thể nhớ ra được những chi tiết của sự kiện gây sang chấn hoặc căng thẳng trong quá khứ, dù họ thật sự nhận biết được mình đang trải qua tình trạng mất trí nhớ. Đây còn được gọi là mất trí nhớ bắt nguồn từ tâm lý. Đây là dạng mất trí nhớ có thể kéo dài từ vài ngày đến 1 năm hoặc hơn. Rối loạn quên phân ly có thể liên quan đến những rối loạn khác, như rối loạn lo âu.

4 loại của rối loạn quên phân ly bao gồm:

• Chứng quên giới hạn vùng – trong một thời gian, người đó hoàn toàn không nhớ được về sự kiện gây sang chấn. Chẳng hạn, sau khi bị tấn công, nạn nhân mắc chứng quên giới hạn vùng sẽ không thể nhớ lại được bất kì chi tiết nào trong vài ngày.
• Chứng quên chọn lọc – người mắc chứng quên này có những kí ức chắp vá hoặc không đầy đủ về sự kiện gây sang chấn.
• Chứng quên tổng quát – người mắc rối loạn này gặp khó khăn trong việc nhớ lại những chi tiết về toàn bộ cuộc sống của mình.
• Chứng quên có hệ thống – người mắc dạng này sẽ trải qua tình trạng mất trí nhớ rất đặc biệt và cụ thể; chẳng hạn, họ không còn một ký ức nào về một người thân của họ.

Rối loạn bỏ nhà ra đi phân ly

Dạng này còn được biết đến với tên gọi là tình trạng bỏ nhà đi do nguyên nhân bắt nguồn từ tâm lý. Ở người mắc dạng này, việc bỏ nhà ra đi sẽ diễn ra đột ngột, không có bất kì dấu hiệu nào cảnh báo trước, họ không thể nhớ được bản thân mình là ai và hoàn toàn không còn kí ức về quá khứ của mình. Họ không nhận ra được mình đang trải qua tình trạng mất trí nhớ và có thể tạo ra một nhân dạng mới. Thông thường, người đó sẽ bỏ nhà mình đi đến một nơi khác, có khi xa tới hàng ngàn cây số, tình trạng này xảy ra trong nhiều giờ đến nhiều tháng. Khi người này thoát ra khỏi tình trạng rối loạn của mình thì họ thường bị nhầm lẫn với việc không có hồi ức về “cuộc sống mới” mà họ từng tạo ra cho riêng mình.

Rối loạn nhân dạng phân ly

Đây là dạng rối loạn gây tranh cãi nhiều nhất và luôn được đem ra phân tích, bàn luận bởi các chuyên gia sức khỏe tâm thần. Trước đây, nó được gọi là rối loạn đa nhân cách, là loại nghiêm trọng nhất trong các rối loạn phân ly.

Dạng rối loạn này thường liên quan đến tình trạng cùng tồn tại 2 trạng thái nhân cách hoặc nhiều hơn trong cùng một người. Dù những trạng thái nhân cách khác nhau đang chi phối hành vi của mình, nhưng người đó lại không nhận thức được chúng và thường xem chúng như là tình trạng đãng trí. Các nhân cách có thể mang ngôn ngữ cơ thể, giọng nói, quan điểm cuộc sống và những kí ức khác biệt nhau. Người mắc dạng rối loạn này có thể chuyển sang trạng thái nhân cách khác khi phải đương đầu với những áp lực căng thẳng và hầu như trải qua đồng thời cả rối loạn quên phân ly.

Rối loạn giải thể nhân cách

Dạng rối loạn phân ly này được đặc trưng bởi cảm giác bị tách ra khỏi cuộc sống, suy nghĩ và cảm xúc của chính mình. Những người mắc rối loạn giải thể nhân cách nói rằng họ cảm thấy xa cách và mất kết nối về mặt tình cảm đối với bản thân, như thể họ đang xem một nhân vật nào đó trong một bộ phim chán ngắt. Các triệu chứng điển hình khác bao gồm những vấn đề về sự tập trung và trí nhớ. Thời gian có thể trôi qua chậm lại. Họ nhận thấy cơ thể mình có vóc dáng và kích cỡ khác với bình thường. Trong những trường hợp rối loạn nặng, họ không còn nhận ra chính mình trong gương nữa.

Xem thêm: Các triệu chứng của rối loạn phân ly ở trẻ em và thanh thiếu niên