Tuổi dậy thì bắt đầu khi vùng dưới đồi của não tiết ra một loại hormone nhất định. Hormone đóng một vai trò quan trọng trong quá trình dậy thì. Vì vậy, để hiểu về giai đoạn “nhiều sóng gió” này, điều quan trọng là biết về các hormone chịu trách nhiệm chính, cũng như những cơ quan sinh sản ở nam và nữ bị tác động bởi các hormone đó.
Hormone là gì?
Hormone là những chất hóa học được sản sinh bởi các tuyến nội tiết của cơ thể. Chúng di chuyển vào máu, tác động đến nhiều quá trình hoạt động của các cơ quan và tế bào.
Một số hormone có tác dụng lâu dài như hormone ảnh hưởng đến sự phát triển và những thay đổi trong độ tuổi dậy thì. Các hormone khác có tác dụng trong thời gian ngắn hơn.
Quá nhiều hoặc quá ít hormone cũng có thể gây bệnh. Các loại hormone tổng hợp đã mang đến một cải tiến lớn cho cuộc sống của những người có bệnh liên quan đến những chất hóa học này. Bên cạnh đó, hiểu rõ về chúng sẽ giúp trẻ nắm được những thay đổi của bản thân và biết cách điều chỉnh để thích nghi với sự thay đổi này.
Vai trò của các hormone trong tuổi dậy thì
Dậy thì là một giai đoạn trong cuộc đời mà một trẻ trai hoặc một trẻ gái trưởng thành về mặt sinh dục. Những thay đổi về thể chất và tâm lý thường xảy ra trong khoảng 10 – 14 tuổi đối với trẻ gái và 12 – 16 tuổi đối với trẻ trai.
Khi đến độ tuổi nhất định, não sẽ tiết ra một hormone nhất định gây ra những thay đổi trong tuổi dậy thì. Nó được gọi là hormone giải phóng gonadotropin, gọi tắt là GnRH. Khi GnRH đến tuyến yên (một tuyến có hình dạng hạt đậu thuộc vùng dưới đồi), tuyến này sẽ sản sinh vào máu thêm hai hormone dậy thì: hormone kích thích thể vàng (gọi tắt là LH) và hormone kích thích nang trứng (gọi tắt là FSH). Các trẻ trai và trẻ gái đều có các hormone này trong cơ thể. Tùy thuộc vào đó là trẻ trai hay trẻ gái mà các hormone này sẽ hoạt động ở các bộ phận khác nhau của cơ thể.
- Đối với trẻ trai: Các hormone này di chuyển qua máu và phát tín hiệu đến tinh hoàn (2 tuyến có hình dạng quả trứng, nằm trong bìu, ở gốc dương vật) để sản sinh testosterone và tinh trùng. Testosterone là hormone gây ra hầu hết các thay đổi trong cơ thể của trẻ trai ở giai đoạn tuổi dậy thì như bể giọng, mọc lông và râu, cơ thể săn chắc hơn, cơ quan sinh dục phát triển và sản xuất tinh trùng. Các tế bào tinh trùng xuất hiện cho thấy người nam đã có khả năng sinh sản.
- Đối với trẻ gái: FSH và LH tác động đến buồng trứng (2 tuyến nhỏ nằm trong khung xương chậu), nơi trứng đã có từ khi mới ra đời. Các hormone này kích thích sản sinh các hormone giới tính của buồng trứng là estrogen và progesterone, bắt đầu thay đổi cơ thể của trẻ gái, như: phát triển ngực, hông và đùi, lông vùng kín và lông nách phát triển, buồng trứng sản xuất trứng, xuất hiện kinh nguyệt. Những đặc điểm này làm cho cơ thể trẻ gái trưởng thành và chuẩn bị cho việc mang thai.
Trong giai đoạn tuổi dậy thì, các hormone cũng góp phần làm xuất hiện mụn trứng cá hay mụn nhọt ở mặt, lưng hoặc ngực, xuất hiện mùi cơ thể. Những hormone này cũng ảnh hưởng đến cảm xúc, có thể làm trẻ nhạy cảm hơn hoặc thay đổi cảm xúc nhanh chóng…
Đó là những gì xảy ra trong giai đoạn tuổi dậy thì – những chất hóa học mới này di chuyển bên trong cơ thể và biến đổi trẻ vị thành niên thành một người trưởng thành.