Chớ xem thường khi trẻ có vấn đề về chức năng điều hành: Trẻ có vấn đề về chức năng điều hành sẽ có kỹ năng quản lý thời gian kém, khó đưa ra quyết định, tập trung cũng như xử lý công việc hiệu quả. Nguyên nhân của tình trạng này có thể do nhiều yếu tố như di truyền, trẻ bị khuyết tật hoặc mắc các rối loạn khác như tự kỷ, tăng động giảm chú ý, trầm cảm,…
Chức năng hệ điều hành là gì?
Chức năng điều hành là những kỹ năng nhận thức mà chúng ta sử dụng để phân tích công việc, phân chúng ra thành từng bước thực hiện nhỏ và lưu giữ trong trí nhớ cho đến khi hoàn thành xong công việc đó. Trẻ em cũng vậy, những kỹ năng này cho phép trẻ nhận biết và hiểu những gì mình đọc được, nghe được, phân tích dữ liệu thu thập, ghi nhớ và sắp xếp suy nghĩ thành một văn bản.
Tuy nhiên, nếu trẻ gặp những khó khăn trong việc thu thập thông tin từ việc nghe, đọc hoặc khó khăn khi hoàn thành bài tập về nhà,… thì ba mẹ nên lưu tâm đến con nhiều hơn vì có thể trẻ có vấn đề về chức năng điều hành đấy.
Ba mẹ cần quan tâm đến con đê sớm phát nếu trẻ có vấn đề về chức năng điều hành
Nguyên nhân khiến trẻ có vấn đề về chức năng điều hành là gì?
Các nhà khoa học vẫn chưa khẳng định chắc chắn được nguyên nhân gây ra những khó khăn về hoạt động chức năng ở một số trẻ. Tuy nhiên, một số giả thuyết dưới đây được cho rằng là nguyên nhân khiến trẻ có vấn đề về chức năng điều hành:
- Yếu tố gen và di truyền: Mỗi trẻ đều khác nhau trong cách sử dụng các kỹ năng điều hành, nhưng thường thì chúng sẽ có những kỹ năng giống với cha mẹ. Các nghiên cứu đã chỉ ra sự khác nhau của từng trẻ hoàn toàn do yếu tố gen gây ra.
- Những khác biệt về não bộ: Hầu hết các thành phần chức năng điều hành đều được kiểm soát bởi vùng não có tên gọi là vỏ não trán trước. Các nghiên cứu cho thấy những người mắc rối loạn, bệnh lý hoặc tổn thương ở vỏ não trán trước có thể phát triển các vấn đề về chức năng điều hành. Các chuyên gia đang sử dụng kết quả nghiên cứu này để tìm hiểu xem liệu vỏ não trán trước ở trẻ mắc các vấn đề về chức năng điều hành có hoạt động khác nhau tùy từng cá nhân trẻ hay không.
- Các khuyết tật và rối loạn khác: Trẻ mắc rối loạn tăng động kém chú ý (ADHD) và chứng khó đọc thường xuyên phải đấu tranh với các vấn đề về chức năng điều hành, và cũng tương tự như vậy ở những trẻ mắc các bệnh lý thần kinh, rối loạn khí sắc, hội chứng tự kỷ và bị tổn thương não.
Dấu hiệu nhận biết trẻ có vấn đề về chức năng điều hành
Trẻ có vấn đề về chức năng điều hành có thể “sản sinh” ra hàng loạt các dấu hiệu và triệu chứng. Tùy thuộc vào việc trẻ đang gặp khó khăn nhiều nhất ở những kỹ năng nào, và cụ thể trẻ đang làm gì, bạn có thể nhận thấy được những dấu hiệu phổ biến sau:
- Trẻ thường phải loay hoay để tìm cách bắt đầu thực hiện một việc nào đó.
- Có thể tập trung vào những chi tiết nhỏ hoặc tổng thể công việc nhưng không thể làm 2 điều này cùng lúc.
- Không xác định được lượng thời gian cần thiết để hoàn thành công việc, kỹ năng quản lý thời gian kém.
- Làm mọi việc một cách nhanh chóng và cẩu thả, hoặc chậm chạp và không hoàn chỉnh.
- Gặp khó khăn trong việc áp dụng những góp ý vào một việc làm nào đó.
- Khăng khăng theo một kế hoạch đã định sẵn dù cho kế hoạch đó thật sự không đem lại hiệu quả.
- Gặp khó khăn trong việc tập trung chú ý, dễ bị xao lãng.
- Không nhớ mình đang nghĩ gì một khi bị gián đoạn.
- Cần được hướng dẫn nhiều lần.
- Gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định.
- Gặp khó khăn trong những giai đoạn chuyển giao từ một hoạt động này sang hoạt động khác.
- Thường xuyên không tìm được từ ngữ để giải thích chi tiết cho điều gì đó.
- Cần sự giúp đỡ để có thể hiểu được một vật trông thế nào, nghe thế nào, cảm giác ra sao.
- Không thể làm hoặc suy nghĩ về nhiều hơn một việc trong cùng thời điểm.
- Ghi nhớ thông tin giỏi hơn khi sử dụng các kí hiệu gợi ý, các tên hoặc từ viết tắt.
Khi não bộ của trẻ tiếp tục phát triển thì những triệu chứng của các vấn đề về chức năng điều hành cũng sẽ thay đổi theo. Chương trình can thiệp sớm có thể tìm ra biện pháp giúp trẻ tận dụng những thế mạnh để hỗ trợ cho yếu điểm ngay từ khi trẻ còn nhỏ.
Vì bộ não vẫn tiếp tục phát triển trong giai đoạn trước trưởng thành nên sự can thiệp điều trị luôn là hữu ích, dù là các vấn đề về chức năng điều hành hay bất kì rối loạn nào.
>> Mẹ xem thêm: Phát hiện sớm rối loạn chức năng điều hành để điều trị cho trẻ kịp thời