Khen thưởng có tính khích lệ rất lớn để bé nhận ra việc làm tốt của mình. Muốn khen con đúng cách, bạn cần tinh ý để biết trẻ cần gì và chọn 1 phần thưởng phù hợp, cũng đừng cho trẻ phần thưởng quá lớn. Trong các hội thảo Kỷ luật không nước mắt, cô Trần Thị Ái Liên cũng đã đề cập khá nhiều thông tin về vấn đề này.
Hà mới vẽ được 1 bức tranh hoa rất đẹp, để khích lệ em, bố dẫn em đi cùng ra nhà sách và thưởng cho em 1 hộp bút chì màu khiến em sung sướng vô bờ bến. Món quà này rất khác với món quà mẹ vẫn tặng em – những cái váy xúng xính vừa xinh đẹp, vừa đắt tiền nhưng tại sao lại không làm em vui như món quà đơn giản này của bố.
Khen thưởng con thế nào cho đúng?
Rèn luyện kỷ luật trong một gia đình đầy yêu thương không bao giờ là việc kiểm soát trẻ hay ép buộc chúng tuân theo luật lệ một cách máy móc.
Thay vào đó, cha mẹ sẽ giúp trẻ biết nghĩ cho người khác, nghĩ về hậu quả hành vi của mình gây ra cho những người chung quanh và từ đó học cách tự kiểm soát các cơn thèm muốn và đòi hỏi của chính mình.
Kỷ luật là khi trẻ dần dần tự có trách nhiệm về hành vi của mình thay vì để cha mẹ làm việc đó thay. Trong thực tế, nguồn gốc của từ “kỷ luật” (discipline) trong tiếng Latin có nghĩa là “học” (learning). Nói cách khác, trẻ học hỏi qua việc rèn luyện kỷ luật. Đó là lý do vì sao bạn nên rèn luyện kỷ luật cho trẻ bằng cách tạo ra một hệ thống giúp trẻ học được những quy luật, để từ đó trẻ hành xử cho đúng, thay vì một hệ thống ép trẻ phải cư xử đúng.
Hãy khen trẻ thật nhiều khi trẻ làm đúng theo quy định – trẻ thích được khen và được bố mẹ chấp thuận. Việc này sẽ hiệu quả hơn nhiều so với việc quở trách trẻ liên tục vì trẻ đã làm sai gì đó.
Luôn khen và có thưởng cho con nhiều hơn trách phạt, vì kỷ luật tích cực – khi bạn chú trọng vào những gì trẻ đã làm đúng – luôn tạo động lực cho trẻ lớn hơn nhiều so với kỷ luật tiêu cực – khi hành vi sai trái của trẻ luôn bị ưu tiên khiển trách.
Vì vậy hãy ôm ấp con, cho con một phần thưởng đặc biệt khi trẻ giúp đỡ người khác mà không cần bạn nhắc. Ngoài chủ động việc khen thưởng khi con hành xử đúng, bạn có thể cùng con lên kế hoạch thưởng để khuyến khích con hình thành hành vi mà bạn muốn (“Nếu con sắp xếp đồ chơi ngăn nắp trong 3 ngày tới, con sẽ được…”). Nhưng hãy nhớ rằng trẻ sẽ không thể đợi quá lâu để nhận phần thưởng đâu nhé.
Khen con đúng cách: đúng thời điểm và đúng chừng mực!
Khen con đúng cách không chỉ đúng thời điểm mà cha mẹ cần chọn được phần thưởng phù hợp đảm bảo con thích thú mà giá trị vật chất cũng vừa tầm. Dưới đây là 4 loại phần thưởng mà cha mẹ có thể lựa chọn khi con có hành vi tốt cần được khen thường:
Thưởng bằng tem dán. Hình dán một ngôi sao vàng, hay những hình ảnh tương tự bản thân cũng có thể là một phần thưởng cho bé, hoặc có thể được dán vào một quyển sổ, đề dành đổi lấy những phần thưởng lớn hơn.
Thưởng đồ vật con thích. Đồ chơi, sách, áo quần, bút chì màu, đồ chơi thể thao hoặc đồ ăn con thích.
Thưởng bằng một hoạt động đặc biệt. Đi xem phim, đi cắm trại hoặc công viên giải trí, đến cửa hàng đồ chơi, ngủ lại ở nhà bạn, đi xem đá bóng, đến sở thú, thủy cung, hay bảo tàng…
Thưởng bằng một đặc quyền. Được chọn kênh TV hay đĩa phim cho cả nhà cùng xem, được chọn nhà hàng để cả nhà cùng ăn tối hay quyết định xem bữa tối sẽ ăn gì…
Vậy bố mẹ đã biết mình nên thưởng cho con thế nào chưa, còn chần chừ gì mà chưa thưởng cho con 1 nụ hôn và vòng tay ôm khi mới đi làm về nữa!
Richard Woolfson, 2015, Your preschooler bible, 2nd edtion, Octopus Publishing Group, UK, page 131-132